ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

Πάνω στα Πιέρια, ανατολικά του Βελβεντού, σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων και σε μια ωραία τοποθεσία με πολύ ανοιχτό ορίζοντα, απ’ όπου το μάτι φτάνε ως την Πίνδο κι ακόμη πιο πέρα, είναι χτισμένο το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας Βελβεντού.

Κατά την παράδοση, το μοναστήρι αυτό το έκτισαν, περί τα μέσα του 15 αιώνα, καλόγεροι που πρώτα ζούσαν σε πεδινό μοναστήρι , πάλι στην περιοχή Βελβεντού, κοντά στον μικρό οικισμό «Κάτω Μπράβας», στη δεξιά όχθη του Αλιάκμονα. Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας το μοναστήρι διαδραμάτισε σπουδαίο εθνικό ρόλο. Υπήρξε ασφαλές καταφύγιο των καταδιωκόμενων χριστιανών, αλλά και τόπος συγκέντρωσης των νέων εκείνων της περιφέρειας που έζωσαν τ’ άρματα και πολέμησαν τον κατακτητή.

Ακόμα, υπήρξε ορμητήριο των αρματωλών και κλεπτών του συγκροτήματος Πιερίων με αξιόλογη εθνική δράση.

Τα κτίσματα του μοναστηριού, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα και τα οποία στο διάβα του χρόνου επισκευάστηκαν πολλές φορές, είναι ο ναός και ένα διώροφο κτίριο. Βρίσκονται σ’ ένα αυλόγυρο με δύο πύλες, μια στη δυτική πλευρά, που είναι και το κωδωνοστάσιο και μια άλλη στη βόρεια πλευρά, που είναι ο νέος ξενώνας. Ο παλιός, ο πρώτος ναός, που κτίστηκε από τους ιδρυτές του μοναστηριού, τον ιερομόναχο Μακάριο, δεν σώζεται. Ο σημερινός ναός του μοναστηριού κτίστηκε στο χώρο του παλιού, του πρώτου ναού, αργότερα. Από τις φορητές εικόνες του ναού, πιο παλιές είναι δύο. Η μία της «Αγίας Τριάδος», με χρονολογία 1748 και η άλλη του «Χριστού», με χρονολογία 1863. Στο δυτικό μέρος Του ναού και πίσω από αυτόν, είναι ένα δωμάτιο, το «Παπάδικο». Σ αυτό διανυκτερεύουν οι ιερείς, όταν, από βραδύς, κάνουν εσπερινό και αγρυπνία και, την επομένη, 3εία λειτουργία. Το διώροφο κτίριο βρίσκεται δεξιά της δυτικής πύλης, είναι μεγάλο και καταλαμβάνει το νοτιοδυτικό μέρος του αυλόγυρου. Στο ισόγειο είναι ένα δωμάτιο, μαγειρείο και αποθήκη. Ο πάνω όροφος είναι μια μεγάλη σάλα, το «ανώι».

Μετά το 1920, τη φροντίδα του μοναστηριού ανέλαβε η Αδελφότητα Κυριών «Αγία Τριάς». Μεταπολεμικά, με τη φροντίδα της Μαρίας, χήρας Αντωνίου Χαρσούλα και τη συνδρομή των κατοίκων και των Βελβεντινών των ΗΠΑ, κτίστηκε ο ξενώνας με επτά (7) δίκλινα δωμάτια και κουζίνα, πλήρως εξοπλισμένα. Μετά το θάνατο της Μαρίας, τη φροντίδα του μοναστηριού ανέλαβε ο γιος της, Μάρκος Χαρσούλας. Τα τελευταία χρόνια, την ευθύνη του μοναστηριού ανέλαβε πενταμελής εκκλησιαστική

επιτροπή.

Το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος πανηγυρίζει δύο φορές τον χρόνο. χρόνο. Το διήμερο της Πεντηκοστής και της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος, αλλά και του Προδρόμου, στις 29 Αυγούστου, τη γιορτή της Αποτομής Κεφαλής Τιμίου Προδρόμου. Ακόμα, μοναστήρι πανηγυρίζει και την προηγούμενη Κυριακή της Πεντηκοστής.

ΑΗ - ΛΙΑΣ

 

Κτισμένος στον ομώνυμο λόφο του Αη—Λιά, σε μια μαγευτική περιοχή που αποτελεί μπαλκόνι πάνω από τον κάμπο του Βελβεντού. Με βάση το επίγραμμα που υπάρχει, η εκκλησία Χτίστηκε το 1933 με δωρεά των ομογενών της Αμερικής.

Ο Προφήτης Ηλίας λατρεύεται από τους πιστούς στις κορυφές των βουνών γιατί θεωρείται ο άγιος της βροχής, της βροντής, της αστραπής και των δυνατών ανέμων. Γιορτάζει στις 20 Ιουλίου. Πανηγυρίζει την τρίτη μέρα του Πάσχα, οπότε, μετά την θεία λειτουργία, οι προσκυνητές έστηναν γύρω από την εκκλησία αναστάσιμο χορό και τραγουδούσαν το πατροπαράδοτο δημοτικό τραγούδι:

Γιέ μ’ στουν Αη—λιά, γιέ μ’ στουν Αη—Λιά,

γιέ μ’ στουν Αη—Λια μαζώνουντι πιδιά,

γιέ μ’ πίνουν κρασί, για την Ανάσταση.

Διάβηκιν κι Αγάς, τα καλημέρισιν.

—Καλημέρα σας, ρε Τουρκαϊντζόπουλα.

—Κόπιασι Σπαχή μ’ να πιεις γλυκό κρασί.

—Βαλαΐ πιδιά μ’, δεν ήρθα για κρασί,

γιέ μ’ μον’ ήρθα για την Ανάσταση.

 

Στη συνέχεια μοιράζονταν κόκκινα αυγά σ’ όλους τους χριστιανούς και ακολουθούσε ολοήμερο λαϊκό πανηγύρι, όπου το τραγούδι και ο ήχος των μουσικών οργάνων, το γλέντι και η ευθυμία κυρίευαν τις ψυχές των Βελβεντινών.

Δίπλα από την εκκλησιά, το 1985, κτίσθηκε αίθουσα δεξιώσεων, ενώ στο μεγάλο πλάτωμα του λόφου ο Δήμος και η Δασική Υπηρεσία δημιούργησαν, τα τελευταία χρόνια, χώρο αναψυχής και παιδική χαρά.

ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤΟ ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟ

Υπαίθριος ναός με στέγαστρο, αφιερωμένος στην Αγία  Παρασκευή, σε υψόμετρο 800 μέτρων, βορειοανατολικά του Βελβεντού, ψηλά στα Πιέρια, στην τοποθεσία «Παλιόκαστρο», στο ενδιάμεσο της διαδρομής Βελβεντού—Μοναστηριού Αγίας Τριάδας, σε μια πανέμορφη περιοχή από όπου το ανθρώπινο μάτι ελέγχει ολόκληρη την κοιλάδα του Αλιάκμονα και τα αντικρινά δυτικομακεδονικά βουνά.

Το 1964, την ημέρα Της Αγίας Παρασκευής, παρουσιάσθηκε ως όραμα ο Δεσπότης Εμμανουήλ σε κάποια Βελβεντινή και της μαρτύρησε ότι εκεί, στο ύψωμα του Παλιοκάστρου, σε μυστική κρύπτη, είναι φυλαγμένα εκκλησιαστικά κειμήλια. Όσο για τη φανέρωση της εκκλησίας, νέος θα οραματισθεί τρεις φορές, θα φωτισθεί και θα ‘ρθει για την ανεύρεση. Η γη θα χωριστεί σταυροειδώς για να ανοιχτεί η είσοδος της κρύπτης. Και η εκκλησία, όταν με το πλήρωμα του χρόνου γίνει το θέλημα του Αγίου, θα φέρει το όνομα «Ο Χριστός εργαζόμενος».

Ακριβώς δίπλα απ’ την εκκλησία, που γιορτάζει στις 2 Ιουνίου, υπάρχουν, σε ερειπιώδη κατάσταση, θεμέλια φρουριακών κτισμάτων που μαρτυρούν την ύπαρξη Ιουστινιάνειου Κάστρου. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά του ευρήματα, το κάστρο κατασκευάστηκε για πρώτη φορά τον 3ο μ.Χ. αιώνα και ανακατασκευάστηκε επί Ιουστινιανού, ως ακρόπολη ευρύτερου οικισμού.

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ο Σωτήρος είναι ένα εκκλησάκι στα νοτιοανατολικά του Βελβεντού, στην περιοχή Κάμπινα. Κτίσθηκε πάνω σε παλιότερη, η οποία έφερε πλακόστρωση και οι αρμοί της ήταν βαμμένοι με κοκκινόχωμα. Επεκτάθηκε το 1970, φέρει καμάρα κωδωνοστασίου και είναι η μοναδική εκκλησία που έχει την είσοδο από βορρά. Η ονομασία του προήλθε από τη γενική του ονόματος ο Σωτήρ, γιατί κτίστηκε στη χάρη της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Στις 6 Αυγούστου οι Βελβεντινοί γιορτάζουν μια από τις πιο λαμπρές θρησκευτικές, μα κι αγροτικές γιορτές, ψηλά στου Σωτήρος τις μαγευτικές πλαγιές, όπου το καρπούζι και το πατροπαράδοτο τηγανητό ψάρι έχουν την τιμητική τους. Το όμορφο πανηγύρι του Σωτήρος, στο οποίο έρχονταν προσκυνητές και μικροπωλητές από τα γύρω χωριά, τραγούδησε ο Βελβεντινός ποιητής Νίκος Φυλακτός.

ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ

Βασιλική μετά τρούλου, κτισμένη το 1932 από την Αδελφότητα Κυριών. Λέγεται ότι οι ίδιες οι γυναίκες βοήθησαν στο κτίσιμο, κουβαλώντας πέτρες από τον Ξηρόλακκα. Εγκαινιάσθηκε, μάλιστα, από τον Δεσπότη. Το ξύλινο τέμπλο φιλοτέχνησε ο Ν. Μπαχτσές το 1935. Στην αριστερή πλευρά του τέμπλου βρίσκεται η εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνος, που έγινε με δαπάνη των υποδηματοποιών Βελβεντού το 1936 και την φιλοτέχνησε ο ντόπιος αγιογράφος Χ. Τσιουκαρδάνης. Δεξιά βρίσκεται μια επίσης παλιά εικόνα, που απεικονίζει τους Αγίους Θεοδώρους.

Η παράδοση αναφέρει ότι μια ευλαβής Κοζανιτισσα είδε σε όραμα να εμφανίζονται οι Άγιοι Θεόδωροι καβαλάρηδες. Τους ρώτησε «ποιοί είστε» και εκείνοι απάντησαν: «Είμαστε απ’ το Βελβεντό, οι Άγιοι Θεόδωροι».

Ο δασοσκεπής περίβολος είναι αποτέλεσμα της δενδροφύτευσης που πραγματοποίησαν οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου το 1949.

Το 1987 προσθέθηκε ο νάρθηκας. Η εκκλησία γιορτάζει δύο φορές το χρόνο. Του Αγίου Σπυρίδωνος, στις 12 Δεκεμβρίου και των Αγίων Θεοδόρων, το Σάββατο μετά της Τυροφάγου, οπότε βράζεται και μοιράζεται σιτάρι στους προσκυνητές, σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση.